Sosyal medyada robotik cerrahi platformlarını abartılı öven sık paylaşımlar görüyorum. Bunlara ne kadar güvenilir?

Öncelikle kendi durumumu özetliyeyim. 32 yıldır cerrahinin içindeyim. Ağırlıklı olarak karın duvarı ve fıtık cerrahisi yaptım ve son 5 yıldır neredeyse tamamen bunu yapıyorum. Ağırlıklı olarak laparo-endoskopik teknikler dediğimiz minimal invaziv cerrahi yaklaşımı uyguluyorum. Açık cerrahiye göre – deneyimli ellerde – üstünlükleri var. Robotik cerrahi henüz yapmıyorum. Ancak artık karın duvarı ve fıtık cerrahisinde hastalara robotik cerrahi seçeneğini sunmak için eğitim programına başladım. Yazının bir bölümünde bu programın adımlarından bahsedeceğim. Bu yazımla bütünlük oluşturduğu ve genel görüşlerimi sunduğu için ‘Robotik Cerrahi Nereye Gidiyor?’ başlıklı blog yazımı okumanızı öneririm.

Meslektaşlarım, sosyal medya paylaşımlarında robotik ameliyatları aşırı övüyorlar. Öyle ki; iddialarını düşündüğünüzde ortaya çıkan anlam, açık ameliyatlar ve hatta laparoskopik ameliyatlar nerede ise eski, işe yaramaz hatta zararlı görünüyor. Tabii ki bu doğru değil ve niyetleri de bu değil. Ama bu tarz konuşmaları bir hasta olarak kendim empati yaptığımda, böyle konuşan bir cerrahın bana açık ya da laparoskopik ameliyat teklif ettiğinde geri kalmış ve terk edilmiş bir tedavi uygulanacağı konusunda şüphelerim doğar açıkçası. Günümüzde henüz hastaların neredeyse tamamının robotik destekli cerrahi imkanları yok. Bu platformlar çok pahalı. Açık ve laparoskopik yaklaşımlarla karşılaştırıldığında, tıbbi açının ötesinde, maliyet açısından da bir üstünlükleri gösterilemedi. Ancak yaygınlaşıyor. Yeni yeni platformlar ortaya çıkıyor ve bunlar satılmaya başlandı. Yaygınlık kazandıkça fiyatlar makul düzeye gelecek. Çok uzak olmayan zamanda robotik cerrahi standart yaklaşım olma yolunda önemli mesafe kaydetmiş olacak. Nasıl açık cerrahi laparoskopik cerrahiye evrildi ise, laparoskopik cerrahi de robotik cerrahiye evrilecek. Bu kaçınılmaz bir gerçek. Ancak her zaman seçimleri bilimsel kanıtlar doğrultusunda yapmak hasta tedavi sonuçlarının daha iyi olmasına katkı sağlar.

Robotik cerrahinin öncülüğünü ABD yaptı. Amerika’da özel sektörde çalışan cerrahlar liderliği üstlendi ve hızla yaygınlaştı. İlk başlarda akademik çevrelerde yer bulamadı ancak son zamanlarda akademik alanda kullanımı arttı. Batı Avrupa ve bizde de buna benzer gelişme oldu. İki farklı ortamda benzer eğilim ilginç doğrusu. Amerika ve Batı Avrupa bizimle karşılaştırıldığında, milli gelirleri kat kat yüksek ülkeler. Amerika’da özel sektör baskın. Avrupa’da ise zayıf. Buradan, robotik platformların pahalı olmasının, yaygınlaşmasında bir sorun olmadığını anlıyorum. Ama bizde öyle maalesef.

Robotik cerrahi eğitimi için şimdiye kadar karın duvarı ve fıtık cerrahisi üzerine onlarca video izledim. Onlara tabii ki laparoskopik gözle baktım. Katıldığım kongrelerde robotik platform var ise demo kullanımları yaptım. Canlı olarak kullananları izledim. Şimdi Intuitive Surgical’in online eğitim kursunu tamamladım ve testleri geçtim. Ekim 2022 ve Kasım 2022’de yurtdışında iki ayrı robotik cerrahi kursuna katılacağım. Ardından robotik cerrahi yapan deneyimli bir meslektaşım ile ilk ameliyatları yapacağım ve gerektiğinde uzaktan erişim (Mentor) ile bunu pekiştireceğim. Mentor (deneyimli fıtık cerrahisi uzmanı) bu konuda anahtar rolde. Ancak fıtık cerrahisinde en önemli anahtar, derin anatomi bilgisi. Karın duvarı karmaşık bir organ ve anatomisi kolay değil. İki boyutlu aslında. Bakarsanız kabaca eni ve boyu var. Derinlik yok gibi görünüyor. Aslında karın duvarı, ciltten en içteki periton dediğimiz, karın içi organları sarmalayan ince zar tabakaya kadar tam 9 katman içeriyor. Bunlar içinde kaslar, fasya dediğimiz zarlar, yağ dokusu var. İşte biz hem açık hem de laparo-endoskopik cerrahide karın duvarını üç boyutlu hale getirip onarımını yapıp, yamamızı yerleştirdikten sonra onu tekrar iki boyuta döndürüyoruz. Bu sanıldığı kadar kolay değil. Anatomiyi üç boyutlu olarak kafanızda canlandırabildiğiniz zaman işler kolaylaşıyor. ‘Fıtık Cerrahisinde Anatomi Herşeydir!’ blog yazımı okuyun!

Neden robotik platform ile fıtık cerrahisi? Başlıca iki nedenden: İlki karmaşık fıtık cerrahisinde robotik platformlar, bunları minimal invaziv tekniklerle yapmamızı sağlıyor. Burada hasta faydası yüksek. İkincisi, cerrahi oraya evriliyor! Robotik cerrahi platformlar cerrah için de ergonomik. Gerçi bu konuda önemli karşı görüşler var ama oturarak ameliyat yapmak mümkün. Güç harcamıyorsunuz. Hatta kahveniz yanınızda 🙂 Öyle görünüyor ki – eğer yapay zeka bizi işsiz bırakmaz ise – emeklilik yaşımızı ileriye taşıyacak.

Not: Bu yazıda altı çizili kelimeler aktif link içerir. Tıklayarak ilgili içeriğe ulaşabilirsiniz.