13 Aralık 2022 tarihinde Portekiz’in Braga şehrinde bir günlük fıtık cerrahisi sempozyumuna katıldım. Sempozyumda iki konuşmam oldu; fıtık cerrahisinde yama teknolojilerinde gelişmeleri ve laparo-endoskopik kasık fıtığı onarım tekniklerinden TAPP tekniğini anlattım. Oturum başkanı, sunum yapanlara bir soru yöneltti: Hastanemize yeni bir robotik platform alındı ve hastanenin yönetim kurulu başkanı bana robot ne fayda sağlayacak diye sordu; siz nasıl cevap verirsiniz? Ben söz alarak şöyle cevapladım: Robotik cerrahi platformlar yakın gelecektir ve cerrahinin evrileceği yöndür. Bunun önünde durmamamız gerekir. Aksine, ilk çıktığında laparoskopik cerrahiyi sahiplendiğimiz gibi robotik cerrahiyi de kucaklamalıyız.

Cerrahide gelişmeler baş döndürücü! 90’ların başında laparoskopik cerrahinin hayatımıza girmesi ile büyük bir dönüşüm yaşandı ve çoğu ameliyat, minimal invaziv dediğimiz laparoskopik ve endoskopik tekniklere evrildi. Bu tekniklerin önemli hasta avantajları var ve yeterli bilimsel kanıta sahipler. Şimdi bunun bir adım ilerisi ise robotik platform yardımlı cerrahi. Robotik platformların gelişimini blog yazımda okuyabilirsiniz. Bu konuda en ilerlemiş ve kendini kanıtlamış platform, Intuitive Surgical’ın da Vinci robotu. 2014 yılında daha kompakt ve yetenekli modeli olan XI’ın kullanıma sunulması ile özellikle genel cerrahide patlayıcı bir şekilde kullanıma girdi. Amerika’da son 6 yılda genel cerrahide kullanımı 8 kat arttı. Peki fıtık ameliyatlarında kullanımı ne kadar arttı – biliyor musunuz? Tam 40 kat!! Evet, doğru kırk kat (Aklıma bizim Feridun geldi 🙂 Bunun nedenlerinden birisi fıtık en sık görülen cerrahi hastalık. Dünyada yılda 20 milyon üzerinde sadece kasık fıtığı ameliyatı yapılıyor. Robotik platformlar, minimal invaziv tekniklerin tüm avantajlarını sunuyor. Bu iki yönlü; hem hasta hem de cerrah için faydalar içeriyor. Öncelikle karmaşık ve büyük fıtıklarda laparoskopi ile zor yapılan ameliyatları kolaylaştırıyor. Bu ameliyatlar laparoskopi ile yapıldığında cerrah için ergonomik değil. Hem uzun sürüyor hem de cerrahın omuz, kol ve ellerini zorluyor. Örneğin sırf bu nedenle laparoskopik TAR tekniğini yapmıyorum. Ayrıca, laparoskopik onarılıp nüksetmiş kasık fıtıklarının yine laparoskopik onarımında robotik platform üstün. Kronik ağrıya bağlı yama çıkarmak istediğinizde robot çok faydalı. Çok zor bir ameliyat. Onun dışında kasık fıtığı ameliyatlarında robot gereksiz deniyor ancak ben öyle bakmıyorum. Çok uzun olmayan bir zamanda standart hale geleceğini düşünüyorum. ABD’de laparoskopiye oranla robotik kasık fıtığı daha çok yapılıyor. Tabii ABD’de sistem başka çalışıyor.

Yeni yeni robotik platformlar kullanıma sunuluyor. Bu konuda geçtiğimiz yıl Antalya’da yapılan ELCD Kongresinde bir sunum yaptım. Dilerseniz bu sunumum YouTube’a yüklendi, izleyebilirsiniz.

Artık zamanı geldiği için ben de bu yolculuğa çıkma konusunda gerekli adımları tamamladım ve şimdi robotik platform ile fıtık ameliyatı yapmaya hazırım. Bunun için aldığım eğitim aşamalarını açıklayayım. Da Vinci robotik cerrahi platformunun sahibi Intuitive Surgical’ın online eğitim kurslarını tamamladım ve ardından Türkiye temsilcisi Cordamed Şirketinin sağladığı destekle robotik konsolda simülatör çalışmaları yaptım. Ardından Avrupa Fıtık Derneğinin Intuitive ile ortak düzenlediği birisi genel diğeri ventral fıtıklar ile ilgili iki kursa katıldım. Buralarda yoğun bir şekilde robotik konsol eğitimi aldım ve ardından son olarak Acıbadem Üniversitesinin CASE Robotik Cerrahi Eğitim Merkezinde tam gün bire bir eğitim alarak ’Konsol cerrahı’ sertifikasına sahip oldum.

Fıtık cerrahisinde robotik platformu uygulamanın bir algoritmi var. Öncelikle primer kasık fıtığı onarımı – ki en az on ameliyat yapılması tavsiye ediliyor – ardından da primer ventral fıtıklara geçilmesi uygun. Göbek, epigastrik fıtık IPOM+ onarımı, daha sonra ventral TAPP ve TARUP, ardından da TAR ve parastomal fıtık onarımı şeklinde bir yol izlenmeli. Her birinin en az kaç yapılması konusunda halen görüş birliği yok. Ancak bu seviyede bir deneyimli mentor ilerlenmeli.

Bir konuya dikkat çekmek istiyorum. Bu tüm cerrahi için geçerli bir tavsiye ve özellikle fıtık cerrahisinde daha da önemli. Kasım 2022 başında Belçika’daki ORSI Eğitim Merkezinde canlı hayvan modelinde robotik platform destekli ventral fıtık onarımı yaparken benim grubumda robotik kolorektal cerrahide deneyimli cerrahlar vardı. Robotik konsolu ve kolları çok iyi kullanıyorlardı ancak karın duvarını diseke ederken ve simüle edilmiş fıtığı onarırken o kadar da iyi değildiler. Neden mi? Çünkü karın duvarı anatomisi ve fıtık onarım teknik bilgileri eksikti. Yoksa robotik konsolu kumanda etmeyi hızla öğreniyorsunuz. Hele bir de Play Station, Xbox gibi konsol oyunları deneyiminiz var ise şahane. Aslında karın duvarı iki boyutlu bir organ. Biz fıtık ameliyatı yaparken – ister açık ister laparoskopik olsun – karın duvarını üç boyutlu hale getiriyoruz, onarımı yapıp yamamızı yerleştirdikten sonra yeniden iki boyuta döndürüyoruz. İşte, karın duvarının üç boyutlu anatomisini bilmek anahtar. Ayrıca tanımlanmış ve kabul gören teknikleri de bilmek önemli. YouTube’da bu konuda zengin ve kaliteli içerik var. Bu konuya odaklandığınızda inanın çok kaynak bulacaksınız.

Yönetim Kurulu üyesi olduğum Avrupa Fıtık Derneğinin gelecek yıl kongresi 3-6 Mayıs 2023’de İspanya’nın Barselona şehrinde. Ana konulardan birisi robotik fıtık cerrahisi. Robotik cerrahi şirketleri tam kadro kongrede olacak. Katılmanızı tavsiye ederim.

Değerli cerrah meslektaşlarıma son söz; robotik cerrahi, laparoskopik cerrahinin evrilmesidir. Onu kucaklayın!